Uingereza or [history of england]

Uingereza 

Kwa maana nyingine, tazama Uingereza (maana).

England
Uingereza

(Bendera ya Uingereza) (Nembo la Uingereza)
Wito (Kifaransa): Dieu et mon droit ("Mungu na haki yangu")
Mahali pa Uingereza (kijani cheusi) kwenye visiwa vya Britania ndani ya Ufalme wa Muungano (kijani nyeupe) pamoja na Jamhuri ya Eire (buluu) upande wa magharibi
Lugha	Kiingereza
Mji Mkuu	London
Mji Mkubwa	London
Eneo – jumla	130,395 km²
Wakazi –2004 –sensa ya 2001 – Msongamano wa watu	50.1 millioni [1] 49,138,831 [2] 377/km²
Umoja wa nchi yote	927 BK na mfalme Athelstan
Dini rasmi	Church of England(Anglikana)
Pesa	Pound sterling (£) (GBP)
Masaa	UTC / (GMT) Summer: UTC +1 (BST)
Ua la Taifa	Waridi ya Tudor (nyekundu, nyeupe)
Mtakatifu wa kitaifa	Mt George

Uingereza (pia: Ingilandi, England) ni nchi kubwa ndani ya Ufalme wa Muungano yenye wakazi milioni 50 au 83% ya wakazi wa Ufalme wote na eneo lake ni theluthi mbili ya kisiwa cha Britania.

Katika lugha ya kila siku "Uingereza" hutaja mara nyingi Ufalme wote au kisiwa chote cha Britania. Lakini hali halisi "Uingereza" ni ile sehemu kubwa zaidi kwenye kisiwa kile pamoja na Uskoti (Scotland) na Welisi (Wales).

Asili ya jina la Kiswahili ni neno "إنجليزي injilisi (matamshi ya Kimisri: ingilisi)" katika lugha ya Kiarabu na kwa namna ya Kibantu sauti ya "l" ikawa "r"; Waarabu walipokea jina kutoka kwa Kihispania "Ingles" ambalo ni neno lao kwa Mwingereza.

Yaliyomo

• 1Jiografia
  • 1.1Mito ya Uingereza
  • 1.2Mikoa ya Uingereza
• 2Historia
  • 2.1Uvamizi wa Waanglia-Saksoni
  • 2.2Uvamizi wa Wanormani
  • 2.3Ufalme wa Muungano

Jiografia

Uingereza iko kwenye kisiwa cha Britania ambayo ni kisiwa kikubwa cha Ulaya. Imepakana na Welisi upande wa magharibi na Uskoti upande wa kaskazini. Mji Mkuu ni London. Ufaransa iko upande wa kusini ng'ambo ya Mfereji wa Kiingereza. Tangu mwaka 1994 kuna njia ya reli kwa tobwe chini ya mfereji inayounganisha Uingereza na Ufaransa.

Kati ya miji mikubwa ya Uingereza ni: London, Manchester, Birmingham, Leeds, Sheffield, Bradford na Liverpool.

Uingereza ina visiwa vingi vidogo; kikubwa ni Isle of Wight katika kusini.

Mito ya Uingereza

Mto Thames katika London mnamo mwaka 1750

• Severn (mto mrefu wa Britania)
• Thames
• Trent
• Humber
• Tyne
• Tees
• Ribble
• Ouse
• Mersey
• Dee
• Avon

Mikoa ya Uingereza

Makala kuu: Mikoa ya Uingereza

Mashariki

London

Kusini-Mashariki

Kusini-Magharibi

Midlands
Mashariki

Midlands
Magharibi

Yorkshire
na Humber

Kaskazini-
Mashariki

Kaskazini-
Magharibi

Historia

Uingereza ilikaliwa na makabila ya Wabritania wenye lugha za Kikelti na kuvamiwa na Dola la Roma katika karne ya pili BK. Ikawa sehemu ya Dola la Roma hadi karne ya tano BK. Wakati ule Waroma walipaswa kuondoa wanajeshi wao kisiwani kwa ajili ya ulinzi wa nchi za bara.

Uvamizi wa Waanglia-Saksoni

Katika karne za 5 na 6 BK makabila ya Kigermanik walivamia kisiwa hasa Wasaksoni, Waanglia na Wadenmark. Walileta lugha zao za Kigermanik zilizochukua nafasi ya lugha ya Wabritania.

Wabritania na Waroma waliokuwa wamebaki walihamia maeneo ya kando kama Welisi au Cornwall au kuvuka mfereji wa Uingereza kwenda Britania Ndogo (Kiingereza:Brittany; Kifaransa: Bretagne).

Karne zilizofuata kisiwa kiliona madola madogo na hali ya vita. Mwaka 937 Mfalme Athelstan aliweza kuunganisha karibu eneo lote la Uingereza ya leo.

Uvamizi wa Wanormani

Mwaka 1066 wanajeshi Wanormani kutoka kaskazini ya Ufaransa walivamia Uingereza na kuteka yote chini ya mtemi William Mshindi. Wavamizi walitawala wakitumia aina ya Kifaransa. Lugha zote mbili za wananchi na za mabwana ziliendelea pamoja sambamba hadi kuwa lugha moja cha Kiingereza.

Ufalme wa Muungano

Tangu mwaka 1601 mfalme James VI wa Uskoti alichaguliwa kuwa mfalme wa Uingereza pia. Nchi jirani zote mbili ziliendelea na wafalme wa pamoja hadi mwaka 1707. Mwaka ule Uingereza pamoja na Welisi na Uskoti ziliunganishwa kuwa Ufalme wa Muungano wa Britania. Tangu 1801 jina likawa Ufalme wa Muungano wa Britania na Eire (United Kingdom of Great Britain and Ireland) hadi 1927 wakati sehemu kubwa ya Eire ikapata uhuru wake. Tangu 1927 Uingereza ni sehemu ya Ufalme wa Muungano wa Britania na Eire ya Kaskazini(United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland).

Mji wa Liverpool

Ufalme wa Muungano wa Britania na Eire ya Kaskazini(United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland).

Ufalme wa Muungano

Ufalme wa Muungano wa Britania
na Eire ya Kaskazini
United Kingdom of Great Britain
and Northern Ireland

Bendera Nembo
Kaulimbiu ya taifa: "Dieu et mon droit" (Kifaransa) "Mungu na haki yangu"
Wimbo wa taifa: MENU 0:00 "God Save the Queen"
Mji mkuu	London 51°30′ N 0°7′ W
Mji mkubwa nchini	London
Lugha rasmi	Kiingereza
Serikali • Waziri Mkuu wa Ufalme wa Muungano	Unitary, Katiba kifalme Theresa May MP
'
Eneo  - Jumla  - Maji (%)	243,610 km² (80th) 1.34%
Idadi ya watu  - 2013 kadirio  - 2011 sensa  - Msongamano wa watu	64,100,000 (22nd) 63,181,775 255.6/km² (51st)
Fedha	Pound Sterling (£) (GDP)
Saa za eneo  - Kiangazi (DST)	Greenwich Mean Time (GMT) (UTC+0) British Summer Time (BST) (UTC+1)
Intaneti TLD	.uk
Kodi ya simu	+44 -

Ufalme wa Muungano wa Britania na Eire ya Kaskazini (kwa Kiingereza: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland); kifupi "Ufalme wa Muungano" Kiing.: United Kingdom) ni nchi ya visiwani ya Ulaya ya kaskazini-magharibi.

Mara nyingi huitwa kwa Kiswahili "Uingereza" tu ingawa nchi ya Uingereza ni moja tu kati ya sehemu za ufalme huo pamoja na Uskoti, Welisi na Eire ya Kaskazini.

Nchi iliongoza mapinduzi ya viwanda duniani, ilenea katika mabara yote kwa makoloni yake mengi ikabaki hadi leo kati ya nchi muhimu zaidi ulimwenguni.

Ni mwanachama mwanzilishi wa Umoja wa Mataifa, ambapo ana kiti cha kudumu na kura ya turufu katika Halmashauri ya Usalama, pia ni mwanachama wa Umoja wa Ulaya.

Historia

Milki kubwa kwenye kisiwa cha Britania Kuu ilikuwa Uingereza. Tangu mwaka 1284 Welisi ilitawaliwa na Uingereza na katika Sheria ya Muungano (Act of Union) ya 1536 ilikuwa sehemu ya Milki ya Uingereza. Sheria ya Muungano ya 1707 iliunganisha milki mbili za Uingereza na Uskoti kuwa Milki ya Britania Kuu. Nchi zote mbili ziliwahi kuwa chini ya mfalme mmoja tangu mwaka 1603. Tangu wakati uleule Ufalme wa Eire (Ireland) ilitawaliwa na Uingereza pia. Sheria ya 1800 iliunganisha Ufalme wa Britania Kuu na Ufalme wa Eire na hivyo kuunda Ufalme wa Maungano (United Kingdom of Great Britan and Ireland).

Baada ya Vita ya uhuru ya Eire bunge la London kwa sheria ya 1920 (Government of Ireland Act 1920) liligawa Ireland kwa sehemu mbili za Northern Eireland na Southern Ireland. Wabunge waliochaguliwa katika Ireland ya Kusini walijitangaza kuwa bunge la Eire na kwa mapatano ya 1922 uhuru wa Dola Huru la Eire ilitambuliwa. Nchi mpya ilijiita tangu 1922 1937 "Jamhuri ya Eire na kuendelea kama nchi ya pekee. Mikoa ya Northern Ireland iliendelea kuwa sehemu za Ufalme wa Maungano.

Elizabeth II, Malkia wa Ufalme wa Muungano na wa nchi mbalimbali za Commonwealth.

Mwaka 1999 Uskoti, Welisi na Northern Ireland zilirudishwa bunge zao za pekee. Uskoti ilikuwa na harakati pana ya kuondoka katika Ufalme wa Maungano lakini katika kura ya watu wa Uskoti ya mwaka 2014 asilimia 55 waliamua kubaki.

Kura ya wananchi ya 2016 iliamua kuondoka katika Umoja wa Ulaya kwa asilimia 51.9.

Wakazi

Upande wa dini, kadiri ya sensa ya mwaka 2011, 59.5% za wakazi ni Wakristo (hasa wa Anglikana, halafu Wakatoliki, Wakalvini na wengineo), 4.4% ni Waislamu, 1.3% ni Mabanyani. 25.7% hawana dini yoyote.

Muungano na utawala

Bendera	Nchi	Hali	Wakazi	Vitengo	Mji mkuu
	Uingereza	Ufalme	50,431,700	Mikoa Wilaya	London
	Uskoti	Ufalme	5,094,800	Wilaya	Edinburgh
	Welisi	Utemi	2,958,600	Wilaya	Cardiff
Hapana	Eire ya Kaskazini	Jimbo	1,724,400	Wilaya	Belfast

Tazama pia

Orodha ya miji ya Ufalme wa Muungano

 Hii ni orodha ya miji ya nchi ya Ufalme wa Muungano yenye angalau idadi ya wakazi 100,000 (2001).^[1]

• 

  London
  

  Birmingham
  

  Glasgow
  

  Liverpool
  

  Leeds
  

  Sheffield
  

  Edinburgh
  

  Bristol
  

  Leicester
  
  

  Cheo	Mji	Wakazi (2001)	Nchi
  1	London	7,172,091	Uingereza
  2	Birmingham	970,892	Uingereza
  3	Glasgow	629,501	Uskoti
  4	Liverpool	469,017	Uingereza
  5	Leeds	443,247	Uingereza
  6	Sheffield	439,866	Uingereza
  7	Edinburgh	430,082	Uskoti
  8	Bristol	420,556	Uingereza
  9	Manchester	394,269	Uingereza
  10	Leicester	330,574	Uingereza
  11	Coventry	303,475	Uingereza
  12	Kingston upon Hull	301,416	Uingereza
  13	Bradford	293,717	Uingereza
  14	Cardiff	292,150	Welisi
  15	Belfast	276,459	Eire ya Kaskazini
  16	Stoke-on-Trent	259,252	Uingereza
  17	Wolverhampton	251,462	Uingereza
  18	Nottingham	249,584	Uingereza
  19	Plymouth	243,795	Uingereza
  20	Southampton	234,224	Uingereza
  21	Reading	232,662	Uingereza
  22	Derby	229,407	Uingereza
  23	Dudley	194,919	Uingereza
  24	Newcastle upon Tyne	189,863	Uingereza
  25	Northampton	189,474	Uingereza
  26	Portsmouth	187,056	Uingereza
  27	Luton	185,543	Uingereza
  28	Preston	184,836	Uingereza
  29	Aberdeen	184,788	Uskoti
  30	Milton Keynes	184,506	Uingereza
  31	Sunderland	177,739	Uingereza
  32	Norwich	174,047	Uingereza
  33	Walsall	170,994	Uingereza
  34	Swansea	169,880	Welisi
  35	Bournemouth	167,527	Uingereza
  36	Southend-on-Sea	160,257	Uingereza
  37	Swindon	155,432	Uingereza
  38	Dundee	154,674	Uskoti
  39	Huddersfield	146,234	Uingereza
  40	Poole	144,800	Uingereza
  41	Oxford	143,016	Uingereza
  42	Middlesbrough	142,691	Uingereza
  43	Blackpool	142,283	Uingereza
  44	Bolton	139,403	Uingereza
  45	Ipswich	138,718	Uingereza
  46	Telford	138,241	Uingereza
  47	York	137,505	Uingereza
  48	West Bromwich	136,940	Uingereza
  49	Peterborough	136,292	Uingereza
  50	Stockport	136,082	Uingereza
  51	Brighton	134,293	Uingereza
  52	Slough	126,276	Uingereza
  53	Gloucester	123,205	Uingereza
  54	Watford	120,960	Uingereza
  55	Rotherham	117,262	Uingereza
  56	Newport	116,143	Welisi
  57	Cambridge	113,442	Uingereza
  58	Exeter	106,772	Uingereza
  59	Eastbourne	106,562	Uingereza
  60	Sutton Coldfield	105,452	Uingereza
  61	Blackburn	105,085	Uingereza
  62	Colchester	104,390	Uingereza
  63	Oldham	103,544	Uingereza
  64	St Helens	102,629	Uingereza
  65	Crawley	100,547	Uingereza